Shkup, 21nëntor – Kuvendi, në kuadër të vazhdimit të seancës së 51-të, sot me 85 vota “pro” miratoi ndryshimet dhe plotësimet në Kodin Penal.
Ndërhyrjet kryesore me këtë ligj janë në lidhje me zbatimin e Konventës së Stambollit, në veprat penale që kanë të bëjnë me sigurinë e gazetarëve, ndryshimin e disa dispozitave të Kodit Penal në sferën e konfiskimit dhe torturës si rezultat i aktgjykimeve të nxjerra, nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut me të cilën konstaton shkelje të dispozitave të Konventës, si dhe harmonizimin e Kodit Penal me Direktivën (BE) 2017/1371 për luftën e mashtrimit në lidhje me interesat financiare të Unionit duke aplikuar të drejta penale.
Ivanka Vasilevska nga VMRO-DPMNE tha se do t’i mbështesë ndryshimet, por tha se ato nuk janë në përputhje me Kushtetutën dhe se pjesa që ka të bëjë me dhunën në bazë gjinore ndaj vajzave dhe grave deri në moshën 18 vjeçare është diskriminuese, se dhuna mund të jetë edhe ndaj burrave. Pra, ajo mendon se në atë kontekst Kodi Penal duhet të harmonizohet, pra të parashikohet në Kodin e ri Penal. Ajo vuri në dukje edhe pjesën e dhunës ekonomike.
Snezhana Kalevska Vançevska nga LSDM-ja theksoi se miratimi i ndryshimeve në Kodin Penal është për t’u përshëndetur, duke pasur parasysh se ai është harmonizuar për një kohë të gjatë dhe se në përgatitjen e tij janë përfshirë të gjithë të interesuarit.
Në seksionin për mbrojtjen e gazetarëve në kryerjen e detyrave të tyre të punës, neni 6 paragrafi 8 parashikon formën e cilësuar të veprës “Vrasje” për vrasjen e gazetarit apo punonjësit të medias, si dhe parashikon veprën “Përdorimi i forcave”, “Rrezikimi i sigurisë”, si dhe veprën penale “Pengimi i zyrtarit në kryerjen e veprës zyrtare”.
Përveç gazetarëve, neni 6 paragrafi 8 i referohet edhe privimit nga jeta të gjyqtarit, prokurorit publik në ushtrimin e funksionit të tij, gjegjësisht veprimtarisë, avokatit, mjekut apo punonjësit tjetër shëndetësor, apo personit tjetër që kryen punë me interes publik në kryerja e detyrave profesionale ose në lidhje me kryerjen e detyrave profesionale të ndërmarra në kuadër të kompetencave të tij ose personi zyrtar ose ushtarak në kryerjen e sigurisë publike ose shtetërore ose në detyrën e ruajtjes së rendit publik, arrestimin e autorit të një krimi ose mbajtja e një personi të privuar nga liria.
Shumica e ndryshimeve dhe shtesave në Kodin Penal lidhen me dispozitat në zbatim të Konventës së Stambollit. Kështu, në nenin 122 dhuna në familje përcaktohet si ngacmimi, fyerja, rrezikimi i sigurisë, lëndimi trupor, dhuna seksuale ose ndonjë tjetër dhunë psikologjike, fizike ose ekonomike që shkakton një ndjenjë pasigurie, kërcënimi ose frike, duke përfshirë kërcënimet për veprime të tilla kundër bashkëshortit, prindërve ose fëmijëve ose personave të tjerë që jetojnë në një martesë ose bashkësisë jashtëmartesore ose familjes së përbashkët, si dhe kundër bashkëshortit aktual ose ish-bashkëshortit, partnerit jashtëmartesor ose personave që kanë një fëmijë të përbashkët ose janë në një marrëdhënie të ngushtë personale, pavarësisht nëse autori ka të njëjtën banesë ose jo me viktimën. Gjithashtu, përkufizimi ekzistues i “viktimës së një krimi” plotësohet me viktimën e dhunës me bazë gjinore, që nënkupton çdo grua dhe vajzë nën moshën 18 vjeç ndaj të cilëve është kryer krimi në ato rrethana.
Për herë të parë, përkufizohet edhe dhuna me bazë gjinore ndaj grave, që nënkupton dhunën e drejtuar ndaj grave për shkak të anëtarësimit të tyre në gjininë femërore që çon ose mund të çojë në lëndime fizike, seksuale, psikologjike ose ekonomike ose vuajtje të grave, përfshirë ato të drejtpërdrejta dhe kërcënimet dhe frikësimet indirekte për akte të tilla, detyrimi ose privimi arbitrar i lirisë, pavarësisht nëse ato ndodhin në jetën publike apo private.
Nenet 6, 7, 9 dhe 24 përshkruajnë format e kualifikuara veprave përkatëse të krimit me dënime më të ashpra nëse kryhen ose janë rezultat i dhunës me bazë gjinore. Në nenin 8 inkorporohet vepra e re penale “Gjymtimi i organeve gjenitale të femrës” për të cilën shqiptohet dënim me burg prej gjashtë muaj deri në pesë vjet.
Nëse vepra është kryer për urrejtje ose kundër një fëmije, ose lëndimi i rëndë fizik i gruas është I paramenduar, kryesi dënohet me burgim nga një deri në dhjetë vjet, nëse për shkak të veprës penale ka ndodhur vdekja e një personi femër, autori dënohet me burgim nga një deri në dhjetë vjet.
Neni 16 i Propozimit parashikon një vepër të re penale “Përndjekja”, sipas përcaktimeve të Konventës së Stambollit. Për formën bazë të këtij krimi parashikohet gjobë ose burgim deri në tre vjet për personin që vazhdimisht ndjek, persekuton ose ndërhyn në jetën personale të tjetrit pa autorizim, ose vendos ose tenton të krijojë kontakte të padëshiruara me të në të njëjtën hapësirë ku ndodhet ai person, duke keqpërdorur të dhënat personale, duke përdorur mjete të informimit publik ose mjete të tjera komunikimi, ose në një mënyrë tjetër e abuzon, e shqetëson ose e frikëson atë psikologjikisht dhe në këtë mënyrë do të shkaktojë një ndjenjë pasigurie, ankthi ose frike për sigurinë e tij ose të dikujt afër tij.
Nëse vepra kryhet ndaj një personi me të cilin autori është ose ka qenë në marrëdhënie intime ose kundër një fëmije, parashikohet dënim me burg nga gjashtë muaj deri në pesë vjet.
Një nga risitë më domethënëse në drejtim të zbatimit të dispozitave të Konventës së Stambollit janë nenet 20, 21, 22, 23 dhe 24 të ligjit. Neni 20 parashikon vetëm veprën penale të sulmit seksual dhe sulmit në bazë të dispozitave të Konventës së Stambollit. Për respektim të standardeve ndërkombëtare ndërhyrja në veprat penale “Marrëdhënie seksuale me person me aftësi të kufizuara” dhe “Sulm seksual ndaj fëmijës pa mbushur 15 vjeç”. Në kuadër të respektimit të Konventës së Stambollit është propozuar vepra e re penale “Ngacmimi seksual”, ku parashikohet gjobë ose burgim deri në një vit për këdo që me një veprim verbal ose fizik ka një veprim të drejtpërdrejtë ose të tërthortë në kuptimin real apo simbolik të sjelljes, ofertës së turpshme, joshjes, shprehjes së pasionit seksual ose veprim tjetër që kujton qartë marrëdhëniet seksuale ose akte të tjera seksuale të barabarta me të, do të shqetësojë një person që është në varësi të tij ose është në një marrëdhënie varësie me të, një person tjetër në punë ose në një vend publik ose një person që është i cenueshëm për shkak të moshës, sëmundjes, paaftësisë, varësisë ndaj drogës, shtatzënisë ose paaftësisë së rëndë fizike ose mendore, dhe në këtë mënyrë dëmton dinjitetin e tij, duke shkaktuar një ndjenjë shqetësimi, poshtërimi apo frikë.
Me nenin 25 të propozimit, i cili shton një paragraf të ri (6) në nenin 215, bëhet një përmirësim teknik në tekst për të sqaruar dispozitën. Konkretisht, dispozitat e Kodit Penal, të cilat i referohen nenit 215 “Prodhimi dhe vendosja e paautorizuar në treg e narkotikëve, substancave psikotrope dhe prekursorëve” nuk parashikojnë vepër penale në lidhje me përdorimin personal të drogës, por praktika e gjykatave në vend tregon qëndrimet e kundërta që përmbajnë aktgjykimet.
Më herët, në kuadër të seancës së 57-të, kryetari i Kuvendit Xhaferi ka njoftuar se ndryshimet dhe plotësimet në Ligjin për vlerën e shtuar, pas një procedure të shkurtuar, janë tërhequr nga Qeveria.
