Ohër, 16 qershor– Zhvillimi dhe integrimi i mëtejshëm i rajonit në BE dhe nevoja për heqjen e pengesave për arritjen e qëllimeve të përcaktuara në atë drejtim, ishin pjesë e temave në fjalimet e pjesëmarrësve në sesionin zyrtar hyrës në nivel të lartë “Çka pas luftës bë Ukrainë?” në kuadër të Forumit të Prespës për Dialog, i cili po mbahet në Ohër.
Vendet nga krahu lindor janë të ekspozuara ndaj ndikimit keqdashës të propagandës ruse – Gjeorgjia, Moldavia, Bosnja dhe do të them edhe dy vende të tjera, Serbia dhe Kosova, të cilat ne e dimë se nuk e njohin njëra-tjetrën, por janë pjesë e Ballkanit Perëndimor. Këto janë çështjet për të cilat do të vendoset, beson presidenti kroat Zoran Milanoviq.
“Ata duhet të njohin njëri-tjetrin përndryshe nuk ka lëvizje përpara. Gjermania, Franca, vendet nordike, vendet e tjera anëtare – Sllovenia, Kroacia, presidenti Pahor ka iniciativa, nëse varet nga ne, menjëherë do t’u japim çfarëdo statusi. E dimë kush duhet fajësuar, por Kroacia dhe Sllovenia nuk janë pengesë, Bullgaria nuk duhet të jetë pengesë. Këto janë pengesa nga disa vende. Sholc vizitoi Serbinë dhe në konferencën e parë për shtyp deklaroi kushtet që Serbia të njohë Kosovën për të lehtësuar jetën në Ballkanin Perëndimor. Vuçiq ka reaguar ashtu siç ka reaguar. Vuçiq tha: “kjo nuk ka qenë asnjëherë kusht, pse po e nxirrni tani në këtë fazë të ndjeshme si kusht?” Dhe të them të drejtën nuk do të kalojë dhe kjo nuk është inkurajuese, thotë Milanoviq.
Ai ka theksuar se edhe nga ana tjetër ka vende anëtare të NATO-s që nuk e njohin Kosovën.
“Siguria do të thotë njohje reciproke dhe ne duhet të përqendrohemi në këtë dhe t’i përcjellim një mesazh Serbisë, ajo duhet të bëjë zgjedhjen e tyre. Çdo zgjedhje është legjitime, por duhet bërë një zgjedhje. Ose do të luhet sipas rregullave, që herë të frustron, herë kalon shumë kohë në diskutime boshe, Serbia duhet të luajë me rregulla më të mira që zbatohen, por jo me kënaqësi totale, tha Milanoviq dhe shprehu besimin se ky problem mund të zgjidhet duke treguar përvojën e Kroacisë dhe Sllovenisë.
Disa nga vendet e rajonit, thekson Milanoviq, tani po përpiqen të bëhen anëtarë të NATO-s dhe rruga drejt integrimit të këtyre vendeve nuk duhet të vonohet edhe për 20 vjet të tjera.
Presidenti slloven Borut Pahor është angazhuar për dhënien e statusit të kandidatit edhe për BeH-në.
“Sipas mendimit tim, në këtë moment kur Këshilli pas disa ditësh do të debatojë për statusin kandidat të Ukrainës dhe ndoshta edhe të Moldavisë, dhe unë e mbështes fuqimisht atë vendim, do të dëshiroja që liderët të flasin edhe për BeH-në. E vetmja gjë që mund të bëjnë në këtë moment kur Bosnja nuk i plotëson ato 14 kushte për të marrë statusin, është të harrojnë kushtet në këtë moment, t’u japin status dhe t’i dërgojnë një sinjal të fortë BeH-së dhe të thonë – mirë ju mund të jeni pak më të ngadalshëm nga sa kemi dashur, por ne nuk do ta vonojmë më vendimin, kjo është një çështje gjeopolitike që do të donim të bënim diçka me vendin tuaj, ju lutemi të jeni me ne në këtë pasi t’ju japim statusin e vendit kandidat dhe do të punojmë me ju që diçka të fillojë të ndodhë,” tha Pahor.
Ai beson se me këtë do të dërgohet një mesazh jo vetëm për BeH-në, por për çdo vend të Ballkanit Perëndimor se diçka po ndodh realisht në Bruksel, se ka një vullnet të fortë politik për të bërë diçka në Bruksel.
“Unë mendoj se kjo është qasja e duhur, unë qëndroj fort pas kësaj dhe do të doja të falënderoja shumë nga kolegët e mi përreth dhe 27 vende që mbështesin këtë propozim,” tha Pahor, i cili bëri thirrje për më shumë fleksibilitet për këtë çështje.
Sipas tij, procesi i zgjerimit do të jetë i fortë dhe i besueshëm në Ballkanin Perëndimor nëse shohim që më shumë vende të anëtarësohen në NATO që do të sjellë, tha ai, një perspektivë të madhe për paqen, sigurinë.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani-Sadriu tha se ndalimi i integrimit evropian me të vërtetë ka shkaktuar zhgënjim të madh në mesin e popullatës së rajonit. Ai përkujtoi se Kosova ka pesë vite që po pret vendimin e BE-së për liberalizimin e vizave dhe ende nuk ka hyrë në fuqi.
“Ky është një vendim i lehtë sepse ne i kemi plotësuar të gjitha kriteret dhe sepse nuk ka absolutisht asnjë arsye për t’i mbajtur qytetarët e Kosovës në një geto. Kur është fjala për statusin e kandidatit të BeH-së, shpresoj që edhe Kosova ta marrë atë, ne aplikojmë për këtë. Koha për këtë ishte dje, por sa më i madh të jetë vakumi që ka lënë BE-ja në BP, aq më keq do të bëhen ndikimet ruse dhe kineze në rajon. Pyetja është e thjeshtë nëse doni të luftoni Rusinë dhe ndikimin kinez, njiheni Kosovën, lejojeni liberalizimin e vizave, mbështeteni statusin e kandidatit të Kosovës si dhe statusin e kandidatit të Bosnjës. Ju dëshironi të luftoni kundër ndikimit rus, mbështeteni Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë në rrugën përpara, tha Vjosa Osmani-Sadriu.
Sipas saj, statusi kandidat nuk sjell shumë, por, siç tha ajo, sjell shpresë dhe mesazh se duan që ne të jemi brenda, të jemi anëtarë, ndërsa vendi ynë është në BE.
Milo Gjukanoviq, presidenti i Malit të Zi, tha se lufta në Ukrainë e kthjelloi BE-në dhe i kthjelloi të gjithë sepse është një agresion kundër sistemit evropian të vlerave. BE-ja është një forcë lëvizëse në kontinentin evropian dhe ajo duhet të marrë përgjegjësinë për konkurrencën e ardhshme të Evropës.
“Në vend që të pranojmë qartë se BE-ja dhe NATO-ja, por mbi të gjitha BE-ja kanë përgjegjësinë kryesore për të ardhmen evropiane të çdo rajoni evropian, ne kemi një BE që po ndryshon mendje, fillimisht për të thelluar Evropën dhe më pas për ta zgjeruar. Ajo shkatërroi sistemin evropian të vlerave në BP. Unë pretendoj se do të na duhen vite për të zhbërë pasojat e luftës hibride ruse dhe shkatërrimin e Ballkanit Perëndimor. Është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për këtë, tha Gjukanoviq dhe tha se BE-ja duhet të merret me mosfunksionalitetin e saj dhe për shkak të mosmarrëveshjes ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë.
