Në moshën 15-vjeçare, Arjeta Uka u mor nga familja e saj nga policia serbe në maj të vitit 1999 dhe u pa për herë të fundit në një kamion policie, me një brez policie rreth belit – megjithatë ajo nuk figuron më në listën e personave të zhdukur.
Prej vitesh, Lutfije Uka viziton zyrat e një qendre për të drejtat e grave në komunën e Drenasit/Gllogocit, për të folur dhe për të gjetur pak ngushëllim.
Zëri i saj është i dobët dhe duart i dridhen ndërsa flet për misterin 26-vjeçar rreth vajzës së zhdukur, Arjetës, pak ditë para Ditës Ndërkombëtare të të Zhdukurve, më 30 gusht.
Arjeta, e përdhunuar në mënyrë të përsëritur gjatë luftës në Kosovë, u zhduk në maj 1999, në moshën 15-vjeçare; hera e fundit që Lutfije e pa, shtatë ditë pasi ishte marrë nga forcat serbe, ajo po hidhte paketa ushqimi për gratë dhe fëmijët nga pjesa e pasme e një kamioni, duke mbajtur një brez policie serbe në bel.
“E thirra, por ajo nuk më shikoi,” tha Lutfije. “Ai ishte dita e fundit që e pashë Arjetën.”
Lufta përfundoi muajin pasues dhe forcat serbe u tërhoqën, por makthi i Lutfijes sapo kishte filluar.
Në vitin 2008, Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (KNKK) e mbylli rastin e Arjeta Ukës, duke e hequr emrin e saj nga lista e të zhdukurve të luftës në Kosovë, që ende numëron 1,591 persona.
Në atë kohë, familja mori disa telefonata nga një numër serb; thirrësja prezantohej si Arjeta, por fliste kryesisht në serbisht, përmendte anëtarë të familjes dhe i ofendonte.
“Unë i kërkova KNKK-së të ndihmojë për ta sqaruar këtë situatë,” tha vëllai i Arjetës, Vedat Uka, tani 45 vjeç. “Për ne, ajo ende është e zhdukur.”
‘Ajo vetëm bërtiste’
Arjeta u mor për herë të parë nga e ëma nga policia serbe më 28 mars 1999, katër ditë pas nisjes së bombardimeve të NATO-s për të ndaluar valën e mizorive dhe spastrimit etnik që po kryenin forcat serbe gjatë luftës kundër Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK).
Ajo u kthye ditën tjetër, e mbuluar në gjak. Familja ishte në mesin e një grupi të zhvendosurish, duke u endur nga një fshat në tjetrin. Burri i Lutfijes dhe dy djemtë e saj më të mëdhenj ishin pjesëtarë të UÇK-së.
Arjeta u mor përsëri në fillim të majit 1999. Kur u kthye “dukej e thyer”, tha Lutfije. “Nuk tha asgjë; vetëm bërtiste.”
“Pastaj u bë e dhunshme,” kujton ajo. “Bërtiste, na godiste dhe më pas rrëzohej duke marrë frymë me zor. Thoshte: ‘Ju nuk e dini çfarë po më ndodh mua.’”
Policia serbe erdhi për herë të fundit për të më 7 maj.
“Ishte rreth orës 4 të mëngjesit,” tha Lutfije. “Njerëz me shirita të zinj në ballë e thyen derën. Së pari më goditën mua, pastaj e tërhoqën vajzën nga shtrati ndërsa ishte ende me rrobat e natës. Mbaj mend se kishte një bluzë të verdhë. Ende i dëgjoj britmat e saj ndërsa e tërhiqnin poshtë shkallëve.”
Më vonë pati dëshmi për Arjetën në pika kontrolli të policisë dhe paramilitarëve në vende të ndryshme.
‘Poshtërimi ishte më i rëndë se vdekja’
Burri i Lutfijes, Hashimi, u vra së bashku me 42 luftëtarë të UÇK-së dhe mbi 200 civilë në fshatrat Verbovc dhe Shtuticë të rajonit të Drenicës më 30 prill 1999.
Djali i saj i madh, Valdeti, po ashtu pjesëtar i UÇK-së, u vra nga një i afërm pas një konflikti më 6 qershor 1999, në moshën 21-vjeçare.
Lutfije për vdekjen e djalit mori vesh vetëm pas luftës.
“Nuk ma përmendi askush,” tha ajo. “Të gjithë flisnin vetëm për faktin se vajza ime ishte parë me paramilitarë.”
Në fund të qershorit 1999, pas përfundimit të luftimeve, UÇK-ja e ndaloi Lutfijen për më shumë se tetë orë në Drenas/Gllogoc.
“Më pyetën pse e kisha lënë vajzën në duart e forcave serbe,” tha ajo. “U thashë se vajza ime u mor para shumë njerëzve që e panë këtë. Pse po më fajësoni mua për këtë?”
Në fshatin e tyre, Gradicë, rruga që të çon në shkollën lokale mban emrin e burrit të Lutfijes, Hashim. Por stigma rreth fatit të vajzës së saj mbetet.
“Faji dhe poshtërimi që përjetuam ishin më të rëndë se vdekja,” tha Lutfije. “Nuk guxoja as ta përmendja vajzën, e lëre më ta kërkoja.”
“Pas asaj që ndodhi, mendova se do të ishte më mirë sikur të kthehej e vdekur.”
Lutfije nuk ka foto të Arjetës, por e kujton si fëmijë të bukur.
Në Qendrën për të Drejtat e Grave në Drenas/Gllogoc, Lutfijen fillimisht e pritën me zemërim gra të tjera kur filloi të vinte.
“Unë duhej t’i qetësoja duke u thënë se secila prej jush mund të kishte qenë në vendin e saj,” tha drejtoresha e qendrës, Kadire Tahiraj.
“Kjo grua ka vuajtur për shkak të turpit të vendosur mbi familjen, pasi njerëzit fajësuan familjen për atë që ndodhi.”
Ajo dhe Lutfije thanë se informacioni i fundit për Arjetën daton në qershor 1999, kur disa burime thonë se ajo u dërgua nga ushtarët serbë në një spital në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë, pak para se të përfundonte lufta.
Kushtrim Gara, nga Komisioni Qeveritar për Personat e Zhdukur, tha se, ndonëse Arjeta nuk figuron në listën zyrtare të të zhdukurve të luftës, “me kërkesë të familjes, çështja mund të hapet para Komisionit Serb për Personat e Zhdukur”.
“Nëse familja e kërkon, dhe duke pasur parasysh rrethanat specifike, ne mbetemi të gatshëm ta rihapim këtë rast,” tha Gara për BIRN.
Vedat Uka, vëllai i Arjetës, konfirmoi se familja do ta dëshironte këtë.
https://balkaninsight.com/2025/08/29/mystery-of-kosovo-girls-wartime-disappearance-still-mired-in-shame/
