“Vuajtjet e të riut Wertherit” është një roman që tronditi fillimisht Evropën dhe më pas SHBA-në, që vetë Napoleoni e lexoi shtatë herë dhe që bëri që të rinjtë e shekullit të 18-të të visheshin me pallto blu dhe pantallona të verdha, njësoj si protagonisti i tregimit. Është libri që bëri që adoleshentët t’i jepnin fund jetës së tyre, ose me armë, duke u hedhur nga ndërtesa të larta ose duke u zhytur në lumenj të vrullshëm. Është “gjëja më vdekjeprurëse e shkruar ndonjëherë”.
Kritikët vunë në dukje se Goethe, nëpërmjet Bretheros, lavdëroi vetëvrasjen. Një vit pas botimit të parë, në 1775, departamenti i teologjisë i Universitetit të Leipzig-ut bëri fushatë për ndalimin e tij, për arsye sigurie. Më në fund u ndalua, përveç në atë institucion arsimor, në Danimarkë dhe Itali, ndërsa peshkopi katolik i Milanos nuk hezitoi të blinte çdo kopje në qytet, që askush të mos kishte akses në të. Më vonë gjatë jetës së tij, autori foli për pasojat e historisë dhe mori përgjegjësinë. Parashikuesja franceze, Madame de Staël, tha vazhdimisht se Bretheros “shkaktoi më shumë vetëvrasje sesa gruaja më e bukur në botë”, shkruan abcnews.al.
Fatkeqësisht, imitimi i vetëvrasjes së heronjve të trilluar nuk u shua në vitet 1800. Një sociolog nga Universiteti i Kalifornisë, David Phillips, vërejti se nga viti 1947 deri në vitin 1968, numri i vetëvrasjeve në Britaninë e Madhe u rrit në mënyrë dramatike, pas një rasti të ngjashëm, që botohet në gazetat lokale. Ai e quajti atë efekti Wrether, sipas romanit të njohur. Ai e çoi studimin e tij edhe më tej dhe pa se të rinjtë preken më shumë se kushdo.
E megjithatë, të gjithë ata që vendosën të ndjekin fatin e djalit të ri, duket se e kanë shpërfillur kuptimin e vërtetë të historisë. Vetëvrasja nuk lavdërohet, krejt e kundërta. Shohim një shërbëtor që përballet me lajmin gjashtë orë pas veprimit të tij, në një tualet të mbushur me gjak, me një plumb në ballë, “pothuajse bosh nga jeta”. Ai vazhdoi të merrte frymë me vështirësi edhe për gjashtë orë të tjera, derisa ndërroi jetë. Trupi i tij u dërgua në varreza nga punëtorët. As prifti nuk mori pjesë në funeral, gjë që, veçanërisht në atë kohë, ishte e paimagjinueshme./abcnews.al
