Ne, katër shoqatat e diasporës shqiptare, kemi vendosur të hartojmë dhe nënshkruajmë këtë letër të hapur për t’i bërë thirrje Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe institucioneve perëndimore që të rikonfirmojnë përkushtimin e tyre për stabilitetin, demokracinë dhe paqen në Ballkan.
Ky veprim buron nga bindja jonë e thellë se politika e angazhuar dhe parimore është thelbësore për të garantuar siguri afatgjatë dhe për të shpërblyer ata që zgjedhin me konsistencë rrugën transatlantike.
Përmes kësaj letre, ne kemi synuar të theksojmë se Kosova është një aleat i palëkundur dhe i besueshëm i Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s. Me qeverisje demokratike, mbështetje të gjerë për integrimin euroatlantik dhe bashkëpunim të plotë me strukturat e mbrojtjes të NATO-s, Kosova përfaqëson modelin e partnerit që duhet forcuar e jo lënë pas dore.
Në të njëjtën kohë, ne kemi ngritur shqetësimin për politikat e Serbisë, e cila ka rritur bashkëpunimin ushtarak me Rusinë dhe Kinën, duke marrë pajisje të sofistikuara që nuk kanë të bëjnë me sigurinë rutinë, por me përgatitje për konfrontime.
Ngjarja e sulmit terrorist në Banjska, ku u zbulua përfshirja direkte e elementëve ekstremistë të lidhur me Beogradin, dëshmon rrezikun real të destabilizimit në rajon.
Këto zhvillime kërkojnë reagim dhe angazhim më të madh nga SHBA dhe Perëndimi.
Letrën e kemi shkruar dhe nënshkruar së bashku për të bërë thirrje për:
• Thellimin e bashkëpunimit të sigurisë me Kosovën, përmes stërvitjeve, trajnimeve dhe shitjeve të kontrolluara të pajisjeve mbrojtëse që rrisin aftësitë ndërvepruese me NATO-n.
• Vendosjen e kushtëzimit të qartë në marrëdhëniet me Serbinë, duke lidhur çdo përmirësim të raporteve me reforma të verifikueshme dhe distancim të saj nga Rusia dhe Kina.
• Krijimin e një dialogu strategjik të strukturuar mes SHBA-së, Perëndimit dhe Kosovës, me objektiva të matshëm në fushën e qeverisjes, mbrojtjes së pakicave dhe sigurisë në veri të Kosovës.
Duke vepruar së bashku si katër shoqata, ne kemi dashur të tregojmë unitetin e diasporës shqiptare dhe fuqinë e zërit tonë të përbashkët.
Ky bashkim i forcave është një mesazh i qartë për institucionet ndërkombëtare se Kosova nuk është e vetme dhe se komuniteti shqiptar në mbarë botën mbështet rrugën e saj euroatlantike.
Nëpërmjet kësaj letre, ne kërkojmë nga SHBA dhe aleatët e saj të mos dërgojnë sinjale të gabuara duke shpërblyer Serbinë, por të mbështesin Kosovën si partner strategjik, duke forcuar paqen, stabilitetin dhe vlerat demokratike në Ballkan.
Të nënshkruara nga katër shoqatat shqiptare të diasporës:
• Shoqata Malësia e Madhe – Nju Jork – Kryetar: Senad Lulanaj
• Malësia e Madhe – Miçigen – Kryetar: Tony Gojçaj
• Malësia Kaliforni – Kryetar: Sherif Krniq
• Shoqata Jehona e Malësisë – Kryetar: Agron Dedivanaj
Ky tekst tregon qartë qëndrimin e katër shoqatave dhe përforcon rëndësinë e unitetit të diasporës shqiptare në mbrojtje të interesave të Kosovës dhe paqes në Ballkan.
Ja dhe teksti I përkthyer në gjuhën shqipe të deklaratës së hapur:
“Deklaratë e Hapur: Forcimi i Angazhimit të SHBA-së dhe Perëndimit në Ballkan
Ne, përfaqësues të komunitetit shqiptar dhe organizatave tona partnere, u bëjmë thirrje Shteteve të Bashkuara dhe institucioneve perëndimore të riafirmojnë angazhimin e tyre për stabilitet, demokraci dhe paqe në Ballkan. Një politikë e parimeve dhe e angazhuar është thelbësore për të siguruar siguri afatgjatë dhe për të shpërblyer ata që vazhdimisht zgjedhin rrugën euroatlantike.
Kosova: Një Partner i Besueshëm
Interesat e Amerikës drejtojnë nga Kosova. Institucionet e Kosovës, opinioni publik dhe blerjet e fundit të mbrojtjes janë qartësisht të orientuara nga Perëndimi — përfshirë miratimin nga SHBA të shitjes së sistemeve anti-tank FGM-148 Javelin, pikërisht lloji i pajisjes së ndërveprueshme me NATO-n që duhet inkurajuar.
Kosova ka dëshmuar vazhdimisht përputhshmërinë e saj me vlerat dhe institucionet perëndimore. Qeverisja demokratike, mbështetja e madhe popullore për integrimin euroatlantik dhe pajisjet mbrojtëse të ndërveprueshme me NATO-n e bëjnë një partner të besueshëm e afatgjatë. Kosova është pikërisht partneri që duhet mbështetur dhe forcuar — jo lënë mënjanë.
Serbia: Kushtëzimi është i Domosdoshëm
Në të kundërt, blerjet e fundit të Serbisë nga Rusia dhe Kina janë të dizajnuara për përballje të nivelit të lartë — jo për siguri rutinë — duke dërguar mesazhin e gabuar.
Në vitet 2020–21, Serbia mori 30 tanke T-72MS dhe 30 mjete BRDM-2MS si dhuratë nga Rusia.
Ajo gjithashtu ka marrë sisteme mbrojtjeje ajrore Pantsir-S1 nga Rusia dhe sistemet FK-3/HQ-22 nga Kina, të transportuara me avionë Y-20 të PLAAF në vitin 2022 — eksporti i parë i këtij sistemi kinez në Evropë. Këto sisteme synojnë të kufizojnë lirinë e veprimit ajror në krizë, jo të mbrojnë kufijtë në mënyrë rutinë.
Serbia gjithashtu ka blerë dronë të armatosur CH-92A nga Kina (me transferim teknologjie) dhe ka raportuar marrjen e raketave anti-tank Kornet nga Rusia. Së bashku, këto kapacitete mundësojnë sulme nga distanca dhe fuqi anti-blind që ndryshojnë shpejt realitetet në veri të Kosovës — duke rritur ndikimin e aktorëve destabilizues.
Sulmi terrorist i Banjskës në shtator 2023 — pas të cilit Milan Radoiçiç pranoi publikisht përfshirjen — tregoi qartë kapacitetin dhe synimin për destabilizim. Zgjidhja nuk është distancimi strategjik nga Kosova, por bashkëpunimi më i ngushtë SHBA–Kosovë për siguri dhe sundim të ligjit.
Prirjet autoritare dhe dobësimi i demokracisë në Serbi përforcojnë nevojën për kushtëzim të qartë. Protestat e gjata pro-demokracisë — shpesh të përballura me forcë — së bashku me prapakthimin demokratik të dokumentuar mirë duhet të udhëheqin qasjen perëndimore. Angazhimi nuk duhet të jepet pa kushte, por të lidhet me sjelljen.
Thirrja Jonë
Rivendosja e një Dialogu Strategjik SHBA–Perëndim–Kosovë me objektiva të matshme për qeverisjen, mbrojtjen e pakicave dhe sigurinë në veri të Kosovës.
Kushtëzimi i angazhimit me Serbinë, duke e lidhur përparimin në marrëdhënie me reforma të verifikueshme, reduktim të varësisë nga sistemet ruse dhe kineze, dhe hapa konkretë drejt normalizimit me Kosovën.
Thellimi i bashkëpunimit të sigurisë me Kosovën, përmes trajnimeve, ushtrimeve dhe shitjeve të kontrolluara të pajisjeve që forcojnë ndërveprueshmërinë me NATO-n dhe stabilitetin rajonal.
Pse Kjo ka Rëndësi
Ballkani mbetet një hapësirë e kontestuar strategjike. Distancimi nga Kosova ndërkohë që shpërblehet Serbia dërgon mesazhin e gabuar: se partneriteti me Perëndimin nuk vlerësohet. Një politikë e parimeve — e vendosur ndaj Serbisë dhe mbështetëse ndaj Kosovës — i shërben interesave të përbashkëta të SHBA-së, aleatëve perëndimorë dhe stabilitetit rajonal duke forcuar krahun juglindor të NATO-s, duke kufizuar ndikimin armiqësor dhe duke siguruar që partnerët që zgjedhin Perëndimin të mos mbeten të izoluar.
Ne nderojmë rolin historik të SHBA-së dhe institucioneve perëndimore në avancimin e lirisë dhe stabilitetit në rajon. Sot, angazhimi i ripërtërirë dhe i parimeve është thelbësor për të siguruar paqe të qëndrueshme dhe për të forcuar ata që qëndrojnë me komunitetin euroatlantik.”
