Për të mos improvizuar “negociata”, për të siguruar konsensus dhe që të gjithë të japin dorën e pajtimit për interesat shtetërore, ministri Osmani kërkon arritjen e marrëveshjes shtetërore për 8 vitet e ardhshme
Shkup, 1 Nëntor – Amendamentet kushtetuese tani, të mos shpejtohet me ndryshimet kushtetuese, që qytetarët të deklarohen për ndryshime kushtetuese në zgjedhjet parlamentare – këto janë tre qëndrimet e ndryshme në opinion për çështjen e përfshirjes së bullgarëve në Kushtetutë, që është një kusht për mbajtjen e konferencës së dytë ndërqeveritare, pra hapjen e Kapitullit të parë në negociatat me BE-në.
Ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, tha dje (31 tetor) se ky proces nuk duhet të zvarritet.
“Momenti është tani dhe i menjëhershëm. Pas shqyrtimit duhet të hapet Kapitulli i parë dhe në këtë mes duhen ndryshime kushtetuese. Të gjithë ata që i njohin problemet e BE-së, e dinë se duhet reaguar tani. Nuk duhet të krijojmë një hendek kohor midis nëntorit 2023 dhe hapjes së Kapitullit të parë. Nëse amendamentet kushtetuese lihen pas zgjedhjeve, atëherë zgjedhjet do të jenë vetëm referendum për ndryshimet kushtetuese. Dhe nuk duhet të jetë kështu, zgjedhjet duhet të jenë për zgjedhjen e qeverisë”, tha Osmani në Tv 24.
E ndërsa liderët europianë po bëjnë thirrje për një konsensus për këtë çështje, nuk ka një marrëveshje brenda vetë qeverisë për kohën më të mirë për ndryshimet kushtetuese. Çështja nëse duhet nxituar apo jo e vë në pozicione të kundërta kreun e diplomacisë dhe kreun e shtetit. Pendarovski vazhdimisht ka theksuar se amendamentet kushtetuese nuk janë prioriteti numër 1 politik, por edhe faktin se në këtë moment nuk ka shumicën e nevojshme prej 80 deputetësh që do të votonin “për”.
“Kemi edhe shumë gjëra të tjera për të zgjidhur, reforma… Më 1 dhjetor 2023 do të kemi mbaruar zyrtarisht skriningun dhe kemi katër muaj e gjysmë deri në zgjedhjet e ardhshme. Çfarë është më logjike se kjo – ai që i fiton zgjedhjet duhet të shtyjë përpara me dy të tretat”, tha Pendarovski në fillim të tetorit.
Pak ditë më parë ai urdhëroi që të mos shpejtohet në atë proces, por theksoi se në fund duhet të shihet nëse ka shumicë për ndryshimet kushtetuese.
“Kemi 14 muaj shqyrtim (…) Kur të vijë koha për përfundimin e atij procesi, atëherë do të pyesim në parlament – a kemi tani një shumicë prej dy të tretash?” “Nuk do të doja të shihja procese të ngjashme me miratimin e marrëveshjes së Prespës, as si qytetar e as si president”, tha Pendarovski.
Nuk ka garanci
VMRO-DPMNE mbetet në qëndrimin se nuk i përkrah amendamentet kushtetuese dhe përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë, nëse nuk merren garanci të forta nga BE-ja për identitetin maqedonas, ku përfshihet edhe gjuha dhe se çështjet bilaterale nuk do të jenë më një mundësi për veto të re derisa vendi të bëhet anëtare e BE-së.
Sipas Osmanit, është garanci e mjaftueshme se Bullgaria nuk do të pyetet për mbajtjen e konferencës së dytë ndërqeveritare, por ajo do të mbahet automatikisht, menjëherë pas zbatimit të ndryshimeve kushtetuese. Por si do të zhvillohet procesi në vitet e ardhshme – askush nuk mund të parashikojë apo garantojë.
“Bullgaria nuk ka pse të thotë se po bllokon për çështje historike, do të gjejë vërejtje për gjyqësorin. Ata mund të gjejnë çdo arsye. Askush nuk mund të na japë një garanci të tillë”, thekson Osmani.
Konfirmimi për këtë erdhi pak ditë më parë nga zëvendës presidentja e Bullgarisë, Iliana Yotova.
“Bullgaria mund t’i ndalë negociatat për anëtarësim në BE në çdo fazë, në rast se Maqedonia e Veriut nuk respekton atë që është rënë dakord gjatë tyre”, tha Jotova në takimin me presidentin kroat Zoran Milanoviç në Zagreb.
“Bullgaria ka argumente historike por edhe moderne për kriteret që duhet të përmbushë Shkupi në rrugën drejt Bashkimit Europian. Para së gjithash, bullgarët maqedonas duhet të përfshihen në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut, e cila do të garantojë respektimin e të drejtave të tyre”, theksoi Jotova, duke dhënë si shembull regjistrimin e fundit sipas saj, “të pakta të parëndësishme numri i njerëzve që guxuan të deklaroheshin si bullgarë”.
Por si të sigurohet një shumicë prej dy të tretash për amendamentet kushtetuese dhe të shmangen proceset e ngjashme me ndryshimet kushtetuese që rezultuan nga Marrëveshja e Prespës, siç kërkon Pendarovski? Sipas Osmanit, marrëveshje mund të arrihet duke biseduar. Ai thekson se strukturat më radikale në Bullgari janë kundër ndryshimeve kushtetuese, të cilat nuk duan dallim mes maqedonasve dhe bullgarëve. Dhe pikërisht me ndryshimet kushtetuese do t’i jepet fund formulimit “dy shtete – një popull” të përdorur nga partitë radikale bullgare.
“Duhet të flasim seriozisht me VMRO-DPMNE-në, por edhe individualisht dhe me deputetët”, thotë Osmani, duke shtuar se në fund votojnë deputetët e jo partitë.
Për të mos improvizuar “negociata”, për të siguruar një konsensus dhe që të gjithë të japin dorën për interesat shtetërore, Osmani kërkon arritjen e një marrëveshjeje shtetërore për 8 vitet e ardhshme, duke qenë se objektivi për anëtarësim në BE është viti 2030. Ai beson se përgjegjësia dhe meritat duhet të ndahen për ato vendime, sepse nëse vendimet merren bashkërisht, askush nuk do të mund të abuzojë me atë temë në zgjedhje, duke qenë se ka mjaft tema të tjera për një garë zgjedhore.
Së fundmi, zëvendëskryeministri për çështje europiane, Bojan Mariçiq, ka shprehur shpresën se ndryshimet kushtetuese do të zbatohen deri në fund të vitit.
“Kemi një afat që ia kemi caktuar vetes së bashku me planin e skriningut dhe ai është deri në fund të skriningut, pra deri në nëntor të vitit 2023 që praktikisht të përfundojmë ndryshimet kushtetuese dhe unë mendoj se do të kemi sukses në atë periudhë t’i përfundojmë ato. Sigurisht që nuk do të jetë aspak një proces i lehtë, por mendoj se çdo deputet dhe të gjitha partitë politike do të jenë në lartësinë e detyrës sepse tani varet nga ne se kur do të vazhdojmë”, tha Mariçiq.
