Shkruan Ardit Shaqiri
Maqedonia e Veriut meriton një ekonomi që shërben çdo qytetar, një ekonomi që rritet jo vetëm me shifra në letër, por që ndjehet si përmirësim real i jetesës në çdo familje. Rruga drejt këtij qëllimi kërkon vizion të qartë dhe veprim të vendosur mbi tre shtylla themelore dhe të ndërlidhura: politikë ekonomike e përgjegjshme, modernizim i thellë i arsimit dhe nxitje e fuqishme e prodhimit vendas.
Këto tri elemente, kur bashkëveprojnë krijojnë një sinergji që ndryshon rrjedhën: një arsim më i mirë prodhon fuqi punëtore të aftë për industri moderne; politika e përgjegjshme krijon besim dhe hapësirë për investime; dhe prodhimi vendas mban fitimin dhe punësimin brenda vendit.
1. Themeli: Politikë Ekonomike e Përgjegjshme
Një qeverisje e përgjegjshme me paratë publike është më shumë se kursim; është menaxhim strategjik për rritje afatgjatë. Ky themel ndërtohet mbi disa angazhime kyçe:
Investimet e Qëlluara: Përqendrimi i buxhetit në infrastrukturë kritike (rrugë, energjetikë, digjitalizim) që rrisin direkt konkurrueshmërinë e sektorit privat. Investimet duhet të jenë transparente dhe të shërbejnë për të mirën e përbashkët, jo interesat e veçanta.
Disiplina Fiskale dhe Besimi: Kontrollimi i kujdesshëm i deficitit dhe borxhit publik është jetik. Së bashku me këtë, është thelbësore lufta e pakompromis kundër korrupsionit dhe rritja e transparencës. Çdo denar i shpenzuar duhet të jetë i verifikueshme, vetëm kështu ndërtohet besimi i investitorëve dhe qytetarëve.
Mbështetja për Motorin e Punësimit: Bizneset e vogla dhe të mesme (NVM-të) dhe startup-et janë motori i punësimit. Ato kanë nevojë për më pak burokraci, procedura të thjeshta dhe instrumente financiare të favorshme (kredi, garancione bankare).
2. Inovacioni: Modernizimi i Arsimit
Në shekullin XXI, kapitali njerëzor është pasuria më e madhe e një kombi. Arsimi nuk mund të mbetet i ndarë nga nevojat e tregut; ai duhet të jetë një investim i vazhdueshëm.
Lidhja me Tregun e Punës: Programet mësimore duhet të përditësohen për të theksuar aftësitë digjitale, mendimin kritik, shkencat dhe aftësitë praktike (aftësitë e buta, komunikimi, puna në grup). Arsimi profesional dhe ai teknik duhet të forcohen si opsione tërheqëse dhe fitimprurëse.
Bashkëpunimi i Trefishtë: Duhet të institucionalizohet bashkëpunimi midis shkollave, universiteteve dhe komunitetit të biznesit përmes praktikave të detyrueshme dhe programeve të sipërmarrjes që përgatisin studentët për realitetin e punës.
Mësimi Gjatë Gjithë Jetës: Me ndryshimet e shpejta teknologjike, shteti duhet të ofrojë mbështetje për trajnimin e vazhdueshëm, rikualifikimin dhe zhvillimin e aftësive të punëtorëve, veçanërisht në sektorët në zhvillim ose në rënie.
3. Qëndrueshmëria: Nxitja e Prodhimit Vendas
Një vend nuk mund të ketë ekonomi të fortë nëse vetëm importon dhe konsumon. Forcimi i prodhimit vendas është thelbësor për të rritur vlerën e shtuar në vend dhe për të krijuar vende pune më të mirëpaguara.
Konkurrueshmëria dhe Inovacioni: Prodhuesit vendas kanë nevojë për lehtësime tatimore dhe instrumente financiare që mbështesin investimin në teknologji moderne, efikasitet energjetik dhe certifikim të cilësisë. Kjo është mënyra e vetme për t’u bërë konkurrues në tregjet rajonale dhe ndërkombëtare.
Simplifikimi Administrativ: Reduktimi i barrierave administrative, lejet e shpejta dhe shërbimet digjitale janë të domosdoshme. Koha e një biznesi është para.
Fuqia e Brendit “Made in Macedonia”: Duhet të mbështesim klasifikimin e bizneseve dhe të punojmë në një strategji të qartë marketingu dhe promovimi për produktet vendase, duke theksuar cilësinë, origjinën dhe qëndrueshmërinë.
Çfarë fitojnë qytetarët?
Përmes këtij trilogjie, qytetarët do të ndjejnë një rritje të punësimit me paga më të larta, do të kenë qasje në shërbime publike dhe infrastrukturë më të mira dhe, më e rëndësishmja, do të shohin më shumë mundësi për të rinjtë në shtëpi, duke ngadalësuar kështu emigrimin ekonomik dhe duke rritur qëndrueshmërinë ekonomike të vendit në kohë krizash.
Kjo nuk është një strategji për një mandat, por një plan afatgjatë për transformimin e Maqedonisë në një vend modern dhe konkurrues. Kërkesa jonë ndaj qeveritarëve dhe institucioneve nuk duhet të jetë për premtime boshe, por për hapa konkretë, të matshëm dhe të përgjegjshëm. Është detyra jonë kolektive si qytetarë, të kërkojmë transparencë, të mbështesim reformat në arsim dhe të blejmë prodhime vendase. Vetëm me veprime të përbashkëta mund të sigurojmë një të ardhme më të fortë dhe më dinjitoze.
