Në vitin 2024, rreth 630,000 njerëz vdiqën nga SIDA në mbarë botën. Prandaj, zbulimi nga Klinika Universitare në Këln pak para fillimit të Konferencës Evropiane të SIDA-s (15-18 tetor) në Paris ngjall shpresë të re se mund të përfaqësojë një armë tjetër në luftën kundër kësaj sëmundjeje, shkruan Deutsche Welle.
Më shumë se 800 antitrupa HIV të testuar
Ekipi i kërkimit, i udhëhequr nga Florian Klein, drejtor i Institutit të Virologjisë, studioi mostrat e gjakut nga 32 persona. Të gjithë ishin të infektuar me HIV, por në mënyrë të pavarur, domethënë, pa terapi, zhvilluan një përgjigje imune të fortë dhe gjerësisht efektive përmes antitrupave kundër virusit.
Shkencëtarët testuan më shumë se 800 antitrupa të ndryshëm nga këto mostra në laborator, duke shqyrtuar aftësinë e tyre për të neutralizuar virusin HIV. Njëri prej tyre, i etiketuar 04_A06, spikati në veçanti. Ky antitrup bllokon vendin përmes të cilit virusi ngjitet në qelizat pritëse gjatë infeksionit. Në këtë mënyrë, ai parandalon hyrjen e virusit HIV në qeliza. Pasi virusi hyn në një qelizë, ai merr përsipër funksionet e tij dhe i përdor ato për t’u replikuar, duke dobësuar sistemin imunitar në planin afatgjatë.
Plani për prodhimin e antitrupave gjendet në sistemin imunitar të njeriut, në limfocitet B. Kur ato bien në kontakt me patogjenët, këto limfocite piqen në qeliza plazme që prodhojnë sasi të mëdha antitrupash, përfshirë 04_A06. Studiuesit deshifruan planin gjenetik për krijimin e tij dhe ishin në gjendje ta riprodhonin atë. “Pra, nuk keni më nevojë të merrni gjak nga pacientët, por ky plan gjenetik mund të futet në një qelizë tjetër dhe të thuhet: prodhoni këtë proteinë – ose këtë antitrup.”
Antitrupi 04_A06 – për terapinë dhe parandalimin e HIV-it
Në eksperimentet mbi minj që mbanin komponentë të sistemit imunitar të njeriut dhe ishin të infektuar me HIV, antitrupi 04_A06 ishte në gjendje të neutralizonte plotësisht pjesën më të madhe të virusit HIV. Studiuesit testuan rreth 340 variante të ndryshme të HIV, duke përfshirë ato që ishin tashmë rezistente ndaj antitrupave të tjerë. “Viruset janë shumë të larmishëm dhe kjo është arsyeja pse HIV është kaq i vështirë për t’u trajtuar, sepse ka shumë diversitet gjenetik midis viruseve”, shpjegon Klein. Megjithatë, antitrupi i sapozbuluar ishte në gjendje të neutralizonte 98 përqind të varianteve të testuara.
Pra, 04_A06 mund të ndihmojë njerëzit që janë tashmë të infektuar me HIV sepse parandalon hyrjen e virusit në qelizë. “Ai lidhet me receptorin e virusit, e bllokon atë dhe kështu e parandalon atë të infektojë qelizën e synuar.” Përveç kësaj, viruset që janë “të shënuara” me antitrupa njihen dhe shkatërrohen më lehtë nga sistemi imunitar. Ky antitrup mund të përdoret gjithashtu në mënyrë parandaluese për të parandaluar infeksionin HIV: “Nëse antitrupi ekziston tashmë në trup, virusi që hyn ndalet menjëherë përpara se të mund të infektojë qelizën.”
Ende nuk ka vaksinë kundër HIV-it.
Antitrupi i ri mund të veprojë si një i ashtuquajtur imunizim pasiv. Në të kundërt, imunizimi aktiv përfshin një vaksinë që i lejon trupit të prodhojë antitrupa vetë, por një vaksinë e tillë nuk ekziston ende. Ka studime me një vaksinë ARNi që supozohet të stimulojë sistemin imunitar për t’iu përgjigjur një proteine specifike nga zarfi i virusit HIV. Megjithatë, deri më tani kjo qasje është testuar vetëm në një variant të virusit.
Aktualisht, ilaçe të ndryshme në formë tabletash ose injeksioni përdoren për profilaksi kundër infeksionit HIV, me shumë sukses. Megjithatë, tabletat zakonisht duhet të merren çdo ditë. Përgatitjet depot me veprim të gjatë, të tilla si ato që përmbajnë lenacapavir, janë tashmë të miratuara në SHBA dhe BE, por ende nuk janë tregtuar në BE.
Ideja që qëndron pas profilaksisë me antitrupa si ajo 04_A06, Klein e shpjegon: “Që të mund të shmangni marrjen e një pilule çdo ditë sepse do të kishte më shumë se 90 përqind shanse për të parandaluar infeksionin.” Profilaksia me antitrupa do të merrej afërsisht çdo gjashtë muaj.
Antitrup i ri për HIV me fuqi të lartë
Antitrupa të tjerë me spektër të gjerë kundër HIV-it janë zbuluar tashmë, por “04_A06 është padyshim një përfaqësues jashtëzakonisht i fuqishëm i këtij grupi”, thotë Alexandra Trkola, drejtoreshë e Institutit të Virologjisë Mjekësore në Universitetin e Cyrihut. “Teorikisht, vetëm 04_A06 arrin një efikasitet që normalisht arrihet vetëm duke kombinuar antitrupa të shumtë.”
“Potencial” në këtë kontekst do të thotë që edhe kur një sasi e vogël e antitrupit aplikohet në qelizat e infektuara, efekti është shumë i theksuar. Kjo është e rëndësishme nëse zbulimi nga Këlni një ditë do të zhvillohet në një ilaç që mund të administrohet me injeksion. Sepse vetëm një sasi e kufizuar mund të administrohet – dhe dhënia e 20 injeksioneve jo vetëm që do të ishte e papërshtatshme, por edhe shumë e kushtueshme për t’u prodhuar, shpjegon Klein.
Rruga e gjatë drejt një kurimi për AIDS-in
Megjithatë, mund të duhet shumë kohë para se të zhvillohet një ilaç i vërtetë i bazuar në 04_A06, thotë Christoph Spiner, kreu i departamentit të sëmundjeve infektive në Spitalin Universitar “Rechts der Isar” në Mynih. Ai vëren se rezultatet e Këlnit aktualisht janë vetëm të dhëna laboratorike, “kështu që efikasiteti nuk mund të transferohet drejtpërdrejt në kushte të jetës reale”. Nevojiten studime të mëtejshme mbi dozën, sigurinë dhe efikasitetin e antitrupit.
Aleksandra Trkola paralajmëron gjithashtu: “Ende nuk mund ta dimë nëse antitrupi do të jetë efektiv në përdorimin klinik.” Megjithatë, ajo shton: “Shenjat janë sigurisht shumë inkurajuese.”