Shkup, 11 tetor – Forcimi i rezistencës demokratike dhe respektimit të qeverisjes së të drejtës dhe të drejtave të njeriut, promovimi i pajtimit dhe marrëdhënieve të mira fqinjësore dhe krijimi i kushteve për avancim më të fortë ekonomik dhe social të Ballkanit Perëndimor është investim gjeostrategjik për paqe, stabilitet dhe siguri demokratike në të gjithë Evropën. Kështu, ndihma e Shqipërisë, Bosnje e Hercegovinës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut, Serbisë dhe Kosovës për përmbushjen e aspiratave të tyre për integrim më të thellë evropian është e rëndësishme jo vetëm për vendet në fjalë, por edhe për të gjithë kontinentin evropian dhe se nga kjo do të përfitojnë të gjithë qytetarët evropianë. thuhet në përmbledhjen e raportit të deputetit grek dhe ish-kryeministër Jorgos Papandreu dedikuar asaj si të mbështetet perspektiva evropiane e Ballkanit Perëndimor, njofton korrespondenti i MIA-s nga Strasburgu.
Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës (APKE) duhet në rekomandimet dhe rezolutën e saj të bëjë thirrje për t’i dhënë nxitje të re procesit të zgjerimit të Bashkimit Evropian dhe në të njëjtën kohë t’i bëjë thirrje Ballkanit Perëndimor që të merret me vendosmëri dhe pa shtyrje të përballet me sfidat e hapura.
Këshilli i Evropës duhet të bëjë thirrje për një rol më të madh në nxitjen e dialogut, bashkëpunimin rajonal gjithëpërfshirës, normalizimin e marrëdhënieve dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe konflikteve dypalëshe në rajon, në bashkëpunim me Bashkimin Evropian dhe në kuadër të partneritetit strategjik midis dy organizatave.
Në pjesën dedikuar Maqedonisë së Veriut, Papandreu shkroi se në mars të vitit 2020, Komisioni Evropian përshëndeti vendimin e Këshillit për hapjen e negociatave të anëtarësimit me Maqedoninë e Veriut, i cili është subjekt i miratimit përfundimtar nga anëtarët e Këshillit Evropian. Në korrik 2020, draft kutia e negociatave iu paraqit vendeve anëtare. Në paketën e tij të zgjerimit të vitit 2021, Komisioni Evropian konfirmoi se Maqedonia e Veriut vazhdon të përmbushë kushtet për hapjen zyrtare të negociatave të anëtarësimit dhe se po bën përparim të qëndrueshëm në rrugën drejt reformave të BE-së. Pasi të zgjidhen çështjet dypalëshe me Bullgarinë, negociatat e anëtarësimit me Maqedoninë e Veriut u hapën më 18 korrik të vitit 2022.
Në konkludimet e propozuara theksohet se “E ardhmja e Ballkanit Perëndimor, rajon me vetëm 17.6 milionë banorë, është në Bashkimin Evropian”. Kjo është dëshira e vendeve të rajonit dhe është e njëjta rrugë e ndjekur nga shumë vende të tjera evropiane që iu bashkuan OSBE-së dhe Këshillit të Evropës pas rënies së Murit të Berlinit. Suksesi i procesit të zgjerimit është në interes të vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe të Evropës. Rreziqet e dështimit të tij janë shumë më të mëdha se vështirësitë që duhen të tejkalohen”.
Në vitin 2003, në Selanik, në samitin midis Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit Evropian, u miratua një dokument historik, në të cilin Bashkimi Evropian konfirmoi mbështetjen e tij të qartë për perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor. Perspektiva e përkatësisë në një familje të përbashkët vlerash evropiane krijoi entuziazëm dhe shtysë për ndryshime në rajon. Perspektiva e Bashkimit Evropian ka vepruar si katalizator për zgjidhjen e problemeve të caktuara dhe është bërë përparim i rëndësishëm.
“Shembull për këtë është marrëveshja e Prespës midis Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut. Ishte një proces kompleks për të dyja palët, por perspektiva e bashkëpunimit brenda një familjeje më të gjerë evropiane u dha të dyja vendeve levën politike për të bërë këtë hap të vështirë”, thotë Papandreu në raportin e APKE-së.
Në Ballkanin Perëndimor, megjithatë, ka një ndryshim të rëndësishëm. Plagët nga konflikti i përgjakshëm janë të freskëta dhe mund të ndizen lehtësisht nëse në sferën publike mbizotëron retorika ekstreme nacionaliste. Për më tepër, historia e Ballkanit ka qenë shpesh një nga luftërat që nxisin ndarjen etnike, mbështetjen në fuqitë mbrojtëse dhe institucionet e dobëta që nxisin klientelizmin dhe korrupsionin. Ndërsa perspektiva evropiane duket se po zbehet, ne shohim një gjeopolitikë të re në rritje në rajon, me palët e treta që konkurrojnë për ndikim dhe thellimin e thyerjeve ekzistuese. Ky trend, veçanërisht pas pasojave të luftës në Ukrainë, mund të intensifikohet nëse Ballkani Perëndimor rrezikon të bëhet një zonë antagonizmi gjeopolitik që mund të çojë në destabilizimin në Bashkimin Evropian, paralajmëron APKE-ja.
Sipas asamblesë panevropiane, “koha është që Bashkimi Evropian ta përshpejtojë procesin e zgjerimit me fillimin e sërishëm të negociatave me Serbinë dhe Malin e Zi, duke i vendosur ato me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, duke i dhënë statusin e vendit kandidat Bosnje e Hercegovinës dhe duke liberalizuar vizat për hyrje në Kosovë. Fokusi në këtë rajon nuk mund të lihet mënjanë, madje edhe nëse do të mbështeten aspiratat evropiane. Prej atëherë janë shfaqur aspiratat nga vende të tjera, si Ukraina, Gjeorgjia dhe Republika e Moldavisë.”
Këshilli i Evropës mund të luajë rol të rëndësishëm në këtë proces, pasi metodologjia e rishikuar e zgjerimit thekson fushat ku ai ka ekspertizë të qartë dhe mjete të konsoliduara: demokracinë, sundimin e ligjit dhe të drejtat e njeriut. Për këtë qëllim, ajo duhet të dyfishojë përpjekjet e saj për të ndihmuar shtetet anëtare që dëshirojnë të anëtarësohen në Bashkimin Evropian dhe Kosovën që të bëjnë përparim të prekshëm dhe të matshëm drejt përmbushjes së kritereve të nevojshme.
APKE-ja shpreson se me këtë debat mund të japë kontribut të madh me ringjalljen e sërishme të shpresës për perspektivë evropiane për Ballkanin Perëndimor dhe presion për reforma dhe marrëdhënie të mira fqinjësore në rajon, veçanërisht përmes sigurimit të platformës shtesë për dialogun parlamentar.
Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës (APKE) në rekomandimet dhe rezolutën e miratuar pas debatit për mbështetjen e integrimeve evropiane të vendeve të Ballkanit Perëndimor, bëri thirrje që të jepet një shtysë e re për procesin e zgjerimit të Bashkimit Evropian . Në të njëjtën kohë, ai i bëri thirrje Ballkanit Perëndimor që të merret me vendosmëri dhe pa vonesë me sfidat e hapura.
Vizioni evropian e humb shkëlqimin e tij dhe në vend të tij është rishfaqur nacionalizmi dhe gjithnjë e më shumë njerëz nga Ballkani Perëndimor, veçanërisht ata më të rinj, besojnë se nuk do t’i bashkohen kurrë Bashkimit Evropian, qëndron në konkludimet e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës.
Shumë deputetë nga 46 vende anëtare të Këshillit të Evropës, ndërsa kishte 60 të cilët deshën të marrin fjalën, e theksuan në debatin e sotëm në Strasburg për perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor. Në këtë drejtim, më specifike ishte deputetja dhe ish-ministre e Punëve të Jashtme greke, Dora Bakoyani, e cila paralajmëroi se BE-ja po i jep hapësirë Kinës, Rusisë dhe Iranit.
Raportues për Ballkanin Perëndimor është ish-kryeministri grek Jorgos Papandreu, tashmë anëtar i APKE-së, i cili përgatiti raportin në emër të Komisionit për Çështjet Politike dhe Demokracinë të Këshillit të Evropës.
Në konkludimet e dokumentit thuhet se “hulumtimet e mendimit publik tregojnë se një numër në rritje i njerëzve, veçanërisht të rinjve, mendojnë se perspektiva evropiane nuk do të realizohet kurrë. Vizioni evropian po humbet shkëlqimin e tij dhe në vend të tij është rishfaqur nacionalizmi”.
Arta Bilalli Zendeli për MIA-n deklaroi se në debatin dhe në atë që thuhet në institucionet evropiane, dhe kjo është theksuar në raportin e Papandreut, Marrëveshja me Bullgarinë konsiderohet diçka përfundimtare dhe tani na mbetet vetëm ta zbatojmë.
“Shembull për këtë është marrëveshja e Prespës midis Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut. Ishte një proces kompleks për të dyja palët, por perspektiva e bashkëpunimit brenda një familjeje më të gjerë evropiane u dha të dyja vendeve levën politike për të bërë këtë hap të vështirë”, thotë Papandreu në raportin e APKE-së.
Në Ballkanin Perëndimor, megjithatë, ka një ndryshim të rëndësishëm. Plagët nga konflikti i përgjakshëm janë të freskëta dhe mund të ndizen lehtësisht nëse në sferën publike mbizotëron retorika ekstreme nacionaliste. Për më tepër, historia e Ballkanit ka qenë shpesh një nga luftërat që nxisin ndarjen etnike, mbështetjen në fuqitë mbrojtëse dhe institucionet e dobëta që nxisin klientelizmin dhe korrupsionin. Ndërsa perspektiva evropiane duket se po zbehet, ne shohim një gjeopolitikë të re në rritje në rajon, me palët e treta që konkurrojnë për ndikim dhe thellimin e thyerjeve ekzistuese. Ky trend, veçanërisht pas pasojave të luftës në Ukrainë, mund të intensifikohet nëse Ballkani Perëndimor rrezikon të bëhet një zonë antagonizmi gjeopolitik që mund të çojë në destabilizimin në Bashkimin Evropian, paralajmëron APKE-ja.
Sipas asamblesë panevropiane, “koha është që Bashkimi Evropian ta përshpejtojë procesin e zgjerimit me fillimin e sërishëm të negociatave me Serbinë dhe Malin e Zi, duke i vendosur ato me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, duke i dhënë statusin e vendit kandidat Bosnje e Hercegovinës dhe duke liberalizuar vizat për hyrje në Kosovë. Fokusi në këtë rajon nuk mund të lihet mënjanë, madje edhe nëse do të mbështeten aspiratat evropiane. Prej atëherë janë shfaqur aspiratat nga vende të tjera, si Ukraina, Gjeorgjia dhe Republika e Moldavisë.”
Këshilli i Evropës mund të luajë rol të rëndësishëm në këtë proces, pasi metodologjia e rishikuar e zgjerimit thekson fushat ku ai ka ekspertizë të qartë dhe mjete të konsoliduara: demokracinë, sundimin e ligjit dhe të drejtat e njeriut. Për këtë qëllim, ajo duhet të dyfishojë përpjekjet e saj për të ndihmuar shtetet anëtare që dëshirojnë të anëtarësohen në Bashkimin Evropian dhe Kosovën që të bëjnë përparim të prekshëm dhe të matshëm drejt përmbushjes së kritereve të nevojshme.
APKE-ja shpreson se me këtë debat mund të japë kontribut të madh me ringjalljen e sërishme të shpresës për perspektivë evropiane për Ballkanin Perëndimor dhe presion për reforma dhe marrëdhënie të mira fqinjësore në rajon, veçanërisht përmes sigurimit të platformës shtesë për dialogun parlamentar./Zhurnal.mk
