Duke u distancuar nga reagimet negative për marrëveshjet e ndërtimit të korridoreve 8 dhe 10 D, profesor Abdymenaf Bexheti, i cili ishte ministër i Transportit dhe Lidhjeve në fund të viteve nëntëdhjetë, spikat me qasjen e tij, në të cilën, siç thotë ai, “ nuk ka vend për histerinë aktuale”.
Ai në një intervistë për portalin informativ “Lokalno” të cilën po e përcjell bild.mk, shprehet i habitur nga orteku i madh i kritikave, të cilat sipas tij janë në përpjesëtim të zhdrejtë me akuzat e opinionit se sa mbrapa jemi në infrastrukturën rrugore.
Duke vënë në dukje të gjitha përfitimet e ndërtimit të autostradave, Bexheti për portalin informativ “Lokalno” deklaroi: “Korridori do të realizohet dhe do të jetë një model për të ardhmen, me të cilin duhet të negociohen kontraktorët”. Kjo, nga ana tjetër, sipas tij, nuk duhet të presupozojë mungesën e kontrollit dhe hetimit të gjithçkaje që është e dyshimtë.
“Mund të kuptoj disa nga qytetarët e frustruar për shkak të rrethanave të paqarta gjatë miratimit të Ligjit për Investime Strategjike, deri te rrethanat e diskutueshme për zgjedhjen e mbikëqyrjes së projekteve, por jo edhe disa politikanë që kanë shkruar programet e tyre partiake ku ky korridor është i “prioritetit të njejtë” si ai “veri-jug”.
Në të njëjtin drejtim është edhe vërejtja e tij sarkastike për propozimin e VMRO DPMNE-së për anulimin e kontratës me “Bechtel dhe Enka”.
“Nuk do t’i komentoja arsyet pse tani VMRO DPMNE po del me një propozim të tillë kur këtë nuk e bënë menjëherë pasi i gjithë opinioni kuptoi se si e kanë bërë kontratën për segmentin Kërçovë-Ohër, i cili po shihet se si po realizohet sa i përket dinamikës dhe vlerës së kontratës. Nëse reagimet do të ishin të njëjta edhe për atë pjesë, do të ishte absolutisht legjitime që këtë ta kërkonin edhe tani. Por…”, potencon Bexheti.
Marrëveshja për ndërtimin e korridoreve shkaktoi reagime të mëdha në opinion. Cili është mendimi juaj, a është e justifikuar “përndjekja” ndaj kësaj marrëveshje?
Edhe për mua është i habitshëm gjithë ky reagim negativ në publik. Gjatë gjithë kohës ne të gjithë kritikojmë se sa mbrapa jemi në infrastrukturën rrugore. Edhe vendet që një dekadë më parë ishin shumë prapa nesh, si Shqipëria dhe Kosova për shembull, na kaluan edhe atë bindshëm. Të kujtojmë kritikat, por edhe sugjerimin urgjent që na dha një vit më parë në Shkup nobelisti për ekonomi Paul Krugman, duke folur për prioritetet dhe nevojat zhvillimore. Ai e përmendi konkretisht atë Korridor. Në fund të fundit, një çerek shekulli më parë, si ministër i atëhershëm i Transportit dhe Post-Telekomunikacionit (1997/1998), ne mbronim përfshirjen strategjike të Korridorit 8 në Korridoret Pan-Europiane, por gjatë gjithë kohës ai pengohej nga pala greko-serbe. Gjatë gjithë kohës dhe gjatë gjithë kësaj periudhe, absolutisht të gjitha elitat politike e kishin këtë Korridor si projekt strategjik në programet e tyre, pavarësisht se ai mbeti vetëm deklarativ dhe sa më shumë afirmohej si prioritet, investimi më i vogël u bë në të dy krahët, drejt Bullgarisë dhe Shqipërisë njëkohësisht. A nuk është hipokrizi e pastër (për të mos thënë e turpshme) kjo ndjekje që po i bëhet tani këtij korridori? Tani realisht kuptohet pse dështoi edhe segmenti Kërçovë-Ohër, i cili ishte nisur për të mos përfunduar kurrë! E gjithë kjo histeri është absolutisht e pakuptueshme! Por jam i sigurt se do të realizohet tani, sepse kudo që kanë punuar kontraktorë të tillë kredibilë si Bechtel-Enka, nuk kanë dështuar.
Mendoni se me këtë marrëveshje do të arrijmë të heqim qafe epitetin e një shteti rrethrrotullues dhe të shndërrohemi në një udhëkryq në Ballkan?
Absolutisht po, do të heqim përgjithmonë epitetin e rrethrrotullimit ose vetëm shtet veri-jug! Unë mund t’i kuptoj disa nga qytetarët e frustruar për shkak të rrethanave të paqarta gjatë miratimit të Ligjit për Investime Strategjike, deri në rrethanat e diskutueshme lidhur me zgjedhjen e mbikëqyrjes së projekteve, por jo edhe disa politikanë që kanë shkruar programet e tyre partiake ku ky korridor është ” prioritet i barabartë” “, me atë “veri-jug”. Kjo absolutisht nuk e shuan nevojën që institucionet kompetente të përpunojnë të gjitha dyshimet që janë sjellë në opinion, këtë po e kërkojnë gjatë gjithë kohës edhe autoritetet qeveritare. Dhe për mua personalisht, disa aspekte të kapacitetit të konsorciumit mbikëqyrës nuk më janë plotësisht të qarta pse duhej të lejoheshin rrethana të tilla të dyshimta, pasi nuk ka një projekt të detajuar ekzekutimi dhe në raste të tilla mbikëqyrja duhet të jetë edhe më e përgatitur se kontraktori, por nevoja për të filluar Korridori dhe zgjedhja e Kontraktorit më inkurajojnë që ata vetë nuk do ta lejojnë veten të dëmtojnë reputacionin e tyre dhe të rrezikojnë referencat e tyre të marra në të gjithë Evropën, vetëm për hir të këtij projekti.
Duke bërë një krahasim me autostradën në Serbi, VMRO DPMNE propozoi ndërprerjen e kontratës me “Bechtel dhe Enka”. A është kjo një taktikë parazgjedhore dhe cilat do të ishin pasojat?
Nuk do t’i komentoja arsyet pse tani VMRO DPMNE po del me një propozim të tillë kur nuk e kanë bërë, e dini, pasi i gjithë opinioni dëgjoi se si e kanë bërë kontratën për segmentin Kërçovë-Ohër, që shihet se si po realizohet si nga ana dinamike ashtu edhe nga vlera e kontratës. Nëse reagimet do të ishin të njëjta për atë pjesë, do të ishte absolutisht legjitime të kërkohej kjo tani. Por…
Nuk do të komentoja pasojat sepse nuk besoj në atë opsion. Korridori do të realizohet dhe do të jetë një model për të ardhmen, me të cilin duhet të negociohen kontraktorët. Jo më kot populli thotë se të varfërit paguajnë më shumë! Epo, kjo na ndodh pothuajse me të gjitha projektet e deritanishme. Pra, a kemi kaq kujtesë të shkurtër se çfarë ndodh në seksione të caktuara të Korridorit 10, me Aktorin e atëhershëm etj, si dhe kompanitë tjera greke apo vendase? Ose projekti me hekurudhën Bellakovcë-kufiri me Bullgarinë, për të cilin janë shpenzuar shumat fillestare (rreth 250 milionë dollarë) dhe projekti nuk është realizuar për 30 vjet, as 30%, madje në disa segmente ka qenë paguar për konzervim të kompanive vendase! Ku janë ata sot me zbatimin?
Sipas disa akuzave, situata në shumë aspekte është e ngjashme me marrëveshjen me OKTA-në, si të mbrohet shteti nga marrëveshjet e dëmshme, duke qenë se përgjegjësia është një zë inekzistent në vendin tonë?
Është fakt që ne nuk kemi kapacitet institucional për projekte kapitale, e shpjegova edhe më lart dhe është diçka që unë i qëndroj. Fakti është se pikërisht investimet kapitale (të të gjitha llojeve) janë një “makinë për korrupsion dhe pastrim parash”. Edhe harabela e dinë këtë, por ilaçi për këtë është diku tjetër, ndërsa jo të shkurtojmë nga prioritetet më të larta. Kjo i ngjan rrëfimit, me këmbën më të gjatë të shkurtuar vetëm për t’i bërë të dyja këmbët të barabarta, në vend që të jetë anasjelltas. Pra, nuk na kujtohet se çfarë ndodhi me kërkimet arkeologjike në Pasko Kuzman dhe të tjerëve si ai, kur ditën gërmonin dhe natën rrafshonin për të thenë se nuk kanë gjetur gjë? Dhe sot shohim artefaktet nga Dardania në mes të Shkupit. Për të mos folur për fasadat e stiroporit që janë rrënuar edhe pas më pak se 10 vitesh. A nuk i shohim pikërisht në qendër të Shkupit, përballë Teatrit Kombëtar Maqedonas, apo shembjen e tavaneve apo të skenave teatrore milionëshe? Të reagojnë dhe të veprojnë institucionet, para së gjithash Prokuroria dhe organet e tjera hetimore, përfshirë edhe mediat, të cilat kanë heshtur gjatë gjithë kësaj kohe. Pastaj heshtën se nuk u lanë të shkruanin, dihej se çfarë i priste. Më lejoni t’ju kujtoj kur para 14-15 vitesh u ndryshua Ligji për Prokurimet Publike në mënyrë që investimet të kryheshin edhe pa shuma të garantuara për financim (pa buxhet, d.m.th. në llogari). Unë personalisht si profesor i financave publike kam reaguar dhe jam thirrur, jo nga askush, por nga kryeministri i asaj kohe, se jam “i motivuar politikisht” për kritika të tilla. Sigurisht që për ta qetësuar kryeministrin, i thashë le të supozojmë se jam i motivuar politikisht, gjë që nuk ishte aspak kështu (ishte një periudhë 6-7 vjeçare pasi u largova përfundimisht nga politika), tha lëri motivet e mia dhe më thuaj nëse kam të drejtë apo jo. Ku është ajo media sot?
A ka bazë për akuzat publike se pas projektit për ndërtimin e korridoreve 8 dhe 10 D, njihet një tentativë ndarjeje dhe jo bashkimi dhe zhvillimi?
Domethënë absolutisht JO. Korridoret bashkojnë dhe nuk ndajnë dhe këtë e dinë mirë jo vetëm të frustruarit, por të gjithë. Problemi është pse ata dhe jo ne. Infrastruktura përveç ekosistemit është një parakusht bazë për zhvillim. Çdo mendim tjetër nuk ka kuptim! Është e panevojshme që unë të shpjegoj teorikisht dhe praktikisht, këtë e dinë edhe studentët e vitit të parë të studimeve ekonomike.
Të mos flasim për transportin e mallrave, por vetëm për turistët (sidomos shkupjanët) të cilëve u nevojiten më shumë se tre orë për të kaluar 160 kilometra nga Shkupi në Ohër, kur kudo në perëndim realizohet për pak më shumë se një orë. Shkupjanët arrijnë në Beograd më shpejt se në Ohër! Nëse asgjë tjetër, të gjithë ata që kritikojnë duhet të kujtojnë rrugët e Greqisë para se të bëhej anëtare e BE-së dhe si janë sot. Shpresoj që institucionet kompetente, përfshirë median dhe shoqërinë civile, të hapin sytë dhe të ndjekin çdo pagesë dhe dinamikë të realizimit. Çdo gjë e dyshimtë duhet të hetohet dhe duhet të kërkohet transparencë absolute. Ky është projekti më kapital në vend pas pavarësisë për nga vlera dhe rëndësia e investimit. Këto dy gjëra nuk duhet të ngatërrohen. Është tjetër gjë të jesh i kujdesshëm dhe tjetër gjë të paragjykosh në bazë të perceptimeve dhe paragjykimeve. / bild.mk
