Sarajevë, 24 Prill – “Situata në Ballkan është përgjithësisht e paqëndrueshme, për shkak të drejtimit të gabuar të vendeve të tij”, tha politologu dhe analisti nga Bosnja dhe Hercegovina, Jasmin Mujanoviq,
Ai në një intervistë për TheGeopost shton se ndikimi rus është i pranishëm në Ballkan, pikërisht për shkak të aleatëve që gjen në këto vende dhe thekson Milorad Dodik dhe Aleksandar Vuçiq si bashkëpunëtorët më të rëndësishëm të Rusisë, por sa i përket Vuçiqit shton se ai është pragmatik dhe do ta zhvendosë fokusin e politikës së jashtme serbe nga Rusia në Kinë, të paktën për një periudhë.
Sa i përket luftës në Ukrainë dhe ndikimit të saj në Ballkan, Mujanoviq thotë se për momentin nuk dihet saktësisht se në cilin drejtim po shkon kjo luftë, por “nëse Ukraina do të jetë e suksesshme në mbrojtjen e saj, siç është deri tani, atëherë do të të ndryshojë ndjeshëm të paktën mendimin taktik të këtyre aleatëve rusë ”.
Në rajon, ai thotë se “shanset për një pushtim formal janë minimale”. Dhe për të ardhmen e Ballkanit dhe integrimin e tij evropian, ai thotë se është joreale të pritet ndonjë zgjerim i BE-së, veçanërisht në Ballkanin Perëndimor, me siguri në 10 vitet e ardhshme, apo edhe në 15 vitet e ardhshme. Për Kosovën thotë se prioritet është ndryshimi i politikës së 5 anëtarëve të BE-së, të cilat ende nuk e kanë njohur zyrtarisht pavarësinë e Kosovës. Të paktën 3 ose 4 prej tyre, të cilat, siç shprehet ai, mund të arrihet në 5 ose 10 vitet e ardhshme.
“Sigurisht që këtu duhet një aktivitet i fortë diplomatik, por këto janë synime reale. Dhe nëse kjo do të bëhej, atëherë Kosovës do t’i hapej dera për anëtarësim eventual në NATO, që është për Kosovën dhe BeH-në, do të thosha shumë më e rëndësishme se anëtarësimi në BE”, përfundoi Mujanoviq.
Si e shihni situatën politike në Ballkan, në vendet tona?
Mujanoviq: Mendoj se situata është përgjithësisht e paqëndrueshme, dhe sigurisht më e keqe se sa ishte pesë apo dhjetë vjet më parë, kolektivisht të gjitha vendet e rajonit, të paktën për mendimin tim po shkojnë në drejtimin e gabuar, është jashtëzakonisht e dukshme në BeH, por edhe në Serbi, e cila tashmë po rrëshqet de fakto gjithnjë e më shumë në autokraci nën regjimin e Aleksandër Vuçiqit, ne tashmë i dimë rrethanat politike në BeH lidhur me përpjekjet dhe lëvizjet secioniste të regjimit të Milorad Dodikut, por edhe aleancën që ai mban me partinë HDZ dhe Dragan Çoviqin, e theksoj, natyrisht, politikën jashtëzakonisht të keqe dhe politikën negative që Zagrebi zyrtar ka ndaj BeH-së, po ashtu për fat të keq shohim vazhdimin e tendencave liberale për Slloveninë, kriza politike në Mal të Zi është gjithashtu më e thellë dhe është e pasigurt se në cilin drejtim po shkon ai shtet dhe pastaj sigurisht që kemi edhe në Maqedoninë e Veriut dinamikë të ngjashme, do të shohim se çfarë do të ndodhë në zgjedhjet e ardhshme, por duket se është shumë e mundur që VMRO-DPMNE të kthehet në pushtet dhe pastaj shtohet pyetja nëse Nikolla Gruevski do të kthehet në pushtet, situata në Shqipëri gjithashtu nuk është e mirë, ka edhe tendenca jashtëzakonisht problematike për qeverisjen e Edi Ramës dhe tendencat e tij liberale, kështu që kolektivisht nuk duket shumë mirë dhe pikërisht në këtë moment, tani duket se situata mund të jetë stabilizuar disi, por e gjithë dinamika kolektive, e gjithë rezistenca kolektive e të gjithë akterëve politikë individualë, pra akterëve politikë më negativë në rajon, synon skenarë shumë të këqij.
Le të kthehemi prapa në histori, sepse shpesh flasim për ndikimin rus në Ballkan tani, por ndikimi rus në Ballkan ka zgjatur me shekuj, veçanërisht në Serbi, si e shihni atë ndikim tani dhe cilin vend në Ballkan ka ndikimin më të madh?
Mujanoviq: Epo, sigurisht, varet se çfarë nënkuptojmë kur themi ndikim rus, kështu që Rusia, natyrisht, ka ndikim në të gjithë Evropën Lindore. Megjithatë, kur themi ndikim rus, nëse nënkuptojmë vendet ku Rusia gjen aleatë, ku e gjen veten mes akterëve politikë lokalë të partive dhe individëve që dëshirojnë të bashkëpunojnë me ta, në të vërtetë ka vetëm pak vende. Bashkëpunëtori më i rëndësishëm në rajon, do të thosha, është Milorad Dodik, të paktën më radikali, ekstremisti, atëherë sigurisht që kemi edhe regjimin e Aleksandër Vuçiqit, dhe nëse duket se në këtë moment qeveria në Beograd është pak e frikësuar, për sa i përket se sa negativ është reagimi nga Perëndimi, për sa i përket gjithçkaje që Rusia po bën për momentin në Ukrainë, është agresion kundër Ukrainës.
Është e qartë se Serbia e ka kuptuar deri diku se kanë gabuar në kuptimin taktik dhe strategjik se sa afër ishin me Kremlinin para disa vitesh dhe tani po mundohen ta maskojnë pak, edhe nëse ky bashkëpunim vazhdon në realitet. Kemi edhe disa lëvizje dhe akterë nacionalistë serbë në Mal të Zi, të cilët janë gjithashtu të afërt me Rusinë, dhe gjithashtu kemi parë vitet e fundit që janë krijuar disa lidhje midis Rusisë dhe disa akterëve nacionalistë kroatë, veçanërisht në BeH, dhe veçanërisht Dragan Çovic dhe partia HDZ, por për shembull dje pamë gjithashtu se kryeministri i Kroacisë Andrej Plenkoviq akuzoi Presidentin e Republikës së Kroacisë Zoran Milanoviq se është si një lojtar rus.
Pra, është një rrjet shumë i gjerë, ku mund të përmendim edhe Janez Janshën dhe disa persona të tjerë, ka shumë njerëz. Dhe pastaj ka një dinamikë tjetër, cilat janë objektivat realisht dhe cili është kuptimi i këtij angazhimi rus në Ballkanin Perëndimor. Dhe këtu ne e dimë se në fakt qëllimi i tyre kryesor strategjik është të parandalojnë zgjerimin e Aleancës së NATO-s në këtë zonë. Natyrisht, kjo është arsyeja pse BeH dhe Kosova janë jashtëzakonisht të rëndësishme për ta, sepse BeH dhe Kosova janë vendet që logjikisht duhet të jenë anëtaret e ardhshme të Aleancës Atlantike, të paktën për sa i përket Ballkanit Perëndimor. Natyrisht, Finlanda dhe Suedia pritet të jenë anëtaret e ardhshme të NATO-s në këtë periudhë, por të paktën për sa i përket rajonit tonë, ato janë Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova dhe sigurisht që Moska është më e shqetësuar për rrethanat në BeH dhe Kosovë.
Folëm për Serbinë dhe Vuçiqin, a është Vuçiq më afër Perëndimit apo Putinit, si e komentoni këtë?
Mujanoviq: Mendoj se deri diku duhet të themi se Aleksandar Vuçiq është pragmatik dhe në këtë kuptim do të them se në këtë moment ndoshta do të shohim një periudhë ku fokusi i politikës së jashtme serbe do të zhvendoset nga Moska në Pekin, në këtë mënyrë Serbia në Kinë do të kërkojë një aleancë më të fortë në këtë kohë. Megjithatë, sa i përket pyetjes suaj mes Perëndimit dhe Rusisë, sigurisht që i gjithë fokusi ideologjik dhe politik i politikës serbe është në Rusi.
Fakti që Serbia dhe Vuçiqi në të njëjtën kohë ruajnë dhe ushqejnë një perceptim të veçantë midis vendeve perëndimore të vendit të tyre është shumë i zgjuar, por ne nuk duhet të jemi të bindur me këtë shfqje, se në çdo kuptim thelbësor është politikisht dhe ideologjikisht kjo Serbi e Aleksandër Vuçiqit e orientuar drejt Perëndimit. Jo, është konkretisht orientimi drejt Rusisë, drejt atij projekti, jo vetëm të botës ruse, por në përgjithësi ai koncepti i përhapjes së autokracisë dhe liberalizmit në të gjithë botën, që ne e shohim përmes veprimtarive jo vetëm të Rusisë, por edhe të Kinë.
Ne kemi një problem edhe në Ukrainë, e cila është në agresion nga Rusia prej gati dy muajsh. Si ndikon kjo në Ballkan dhe në Evropë në veçanti?
Mujanoviq: Është e vështirë të përgjigjem, sepse në këtë moment nuk dihet saktësisht në cilin drejtim po shkon kjo luftë. Nga njëra anë, mund të jetë pak e tmerrshme dhe e frikshme të thuhet, por për fat të keq e gjitha mund të ketë ndikim të mirë për Ballkanin Perëndimor në këtë konflikt, dhe lajmi i mirë është se ukrainasit po mbrohen jashtëzakonisht mirë, duke udhëhequr një fushatë jashtëzakonisht të zgjuar dhe serioze kundër Rusisë, duke mbrojtur vendin e tyre, ata po e mbrojnë territorin e tyre në një mënyrë jashtëzakonisht të mirë, taktike, strategjike, në çdo mënyrë të mundshme, për sa i përket këtyre operacioneve ushtarake, gjithçka duket se po shkon në mënyrën më të mirë të mundshme në këto rrethana.
Sidoqoftë, ne duhet të pranojmë se Rusia është një superfuqi dhe nuk e dimë saktësisht nëse kjo mënyrë konflikti do të vazhdojë, nëse vazhdon kështu, mund të presim që në çdo kuptim të mundshëm të fjalës, Ukraina do ta fitojë këtë luftë. Dhe atëherë lind pyetja, çfarë saktësisht do të ndodhë në Rusi, a do të shohim realisht rënien e regjimit të Vladimir Putinit mbi bazën e kësaj fushate katastrofike që ai po udhëheq në terren. Megjithatë, nga ana tjetër, nëse situata do të ndryshonte dhe nëse do të shihnim disa ofensiva më të forta nga ana e Rusisë, atëherë kjo mund të kishte një ndikim jashtëzakonisht negativ në këtë rajon.
Sepse duhet të kujtojmë se të gjitha pasojat e mundshme të parëndësishme të këtij konflikti në Ballkanin Perëndimor vijnë nga aktorë ekskluzivë këtu në terren që janë të afërt me Rusinë. Pra këta janë njerëz si Aleksandar Vuçiq, Milorad Dodik, disa individë në Mal të Zi etj. Pra, nëse Rusia fiton në terren dhe nëse ajo perceptohet në komunitetin ndërkombëtar si një fuqi e suksesshme ushtarake, natyrisht që do të inkurajojë policinë dhe satelitët e saj në këtë fushë. Megjithatë, nëse Ukraina është e suksesshme në mbrojtjen e saj, atëherë kjo do të ndryshojë ndjeshëm të paktën mendimin taktik të atyre aleatëve rusë, të paktën në këtë fushë.
A ka ndonjë rrezik në veri të Kosovës, nga një pushtim apo një incident, i koordinuar sigurisht me Rusinë?
Mujanoviq: Epo, do të thosha se ka, megjithëse do të thoja se rreziku i pushtimit formal është relativisht minimal, pasi në BeH i njëjti rrezik, duke menduar realisht këtu për aktivitetet e Republikës së Serbisë dhe mbështetjen e tyre për Republikën Srpska , të paktën për sa i përket mundësive janë minimale . Pra, një pushtim formal ka shanse minimale. Megjithatë, rrethanat dhe mundësitë janë për një lloj incidenti, ku do të shihnin një lloj konflikti dhe për fat të keq ndoshta edhe disa njerëz do të vdisnin, që sigurisht do të ishte katastrofike.
A ka shpresë për Ballkanin, për integrimin evropian, çfarë roli duhet të marrë më në fund BE-ja, a është e mundur kjo sa më shpejt?
Mujanoviq: Mendoj se sa i përket çështjes së zgjerimit evropian, është pak a shumë një histori e vdekur, edhe nëse është aktivizuar kohët e fundit në kontekstin e gjithë kësaj që po ndodh në Ukrainë. Mendoj se është joreale të pritet ndonjë zgjerim i BE-së, veçanërisht në Ballkanin Perëndimor, me siguri në 10 vitet e ardhshme, do të thosha edhe në 15 vitet e ardhshme. Pra, në çdo kuptim politik biologjik, që njerëzit që jetojnë sot mund të presin konkretisht të përjetojnë atë zgjerim, nuk mendoj se do të ndodhë realisht, sepse mjedisi politik dhe perspektivat politike brenda unionit nuk janë në atë drejtim. Kështu që mund ta lëmë mënjanë. Megjithatë, ka disa synime të tjera, të cilat fatkeqësisht janë më realiste dhe konkrete, të paktën për sa i përket rrethanave reale politike në këtë moment.
Pra, për BeH, unë mendoj se prioriteti më strategjik është të kërkojë anëtarësimin në NATO dhe se kjo mund të bëhet, për mendimin tim, në 10 vitet e ardhshme. Sigurisht që prioritet për Kosovën duhet të jetë ndryshimi i politikës së këtyre 5 vendeve anëtare të BE-së, të cilat ende nuk e kanë njohur zyrtarisht pavarësinë e Kosovës. Të paktën 3 ose 4 prej tyre, që mund të arrihen në 5 ose 10 vitet e ardhshme. Natyrisht, këtu duhet një aktivitet i fuqishëm diplomatik, por këto janë qëllime reale, dhe nëse do të bëhej kjo, atëherë Kosovës do t’i hapej dera për anëtarësim eventual në NATO, që është për Kosovën dhe BeH-në, do të thoja shumë më e rëndësishme se anëtarësimi në BE. Pra, ka disa synime të mëdha, por realiste. Dhe kjo konkretisht për BE-në nuk është realiste tani për tani, dhe nëse sigurisht për hir të tyre ata duhet të vazhdojnë të gjitha këto procese reformimi dhe demokratizimi, që sigurisht tani nuk janë në agjendë./TheGeopost/Nistori/
